Արշակունիներ. Տրդատ Գ

Արշակունիների թագավորություն, 66-428 թվականներին գոյություն ունեցած հայկական թագավորություն, որի մայրաքաղաքներ են եղել Արտաշատը, Վաղարշապատը և Դվինը։ Այս թագավորությունում իշխող Արշակունիները ազգակցական կապեր են ունեցել Պարսկաստանում իշխող Արշակունիների հետ։ Թագավորությունը հիմնադրելու համար հայ-պարթևական ուժերը տարիներ շարունակ պատերազմել են հռոմեացիների դեմ․ այդ պատերազմը հայտնի է Տասնամյա պատերազմ անվամբ։ Ի վերջո Հռանդեայի ճակատամարտի արդյունքում Հռոմը ընդունել է իր պարտությունը և Տրդատին կանչում Հռոմ, որպեսզի վերջինս թագ ստանա Ներոն կայսեր կողմից։

Թագավորության հիմնադիրը Տրդատ Ա-ն է, որը 66 թվականին թագադրվել է հռոմեական Ներոն կայսրի կողմից և գահակալել մինչև 88 թվական։ Նրա գահակալման ժամանակաշրջանում կառուցվել է Գառնիի հեթանոսական տաճարը, պատերազմ տեղի ունեցել ալանների դեմ։

Հզոր արքա է եղել Տրդատ Գ_ն:

Հայոց թագավոր (Տրդատ Գ Մեծ, 287-330):

Վերջինս հռոմեական զորքի աջակցությամբ Հայաստանից դուրս է մղել պարսիկ նվաճողներին և հաստատվել հայրենի գահին: ­Տրդատ Գ-ն ավե­լի քան 10 տարի պատերազմել է Սասա­նյան Պարսկաստանի դեմ: Սասա­նյաններն ստիպված հրաժարվել են «Հա­յաստանի մեծ թագավոր» տիտղոսից և ճանաչել Տրդատ Գ-ի գահակալումը:

Տրդատ Գ-ն վերականգնել է պարսկական տիրապետության ժամանակ խախտ­ված «Արտաշիսական սահմանները»: Գա­հակալման առաջին տարիներին հալածել է քրիս­տոնեության հետևորդներին: Սակայն, հետագայում քրիստոնեության մեջ տես­նելով Հայաստանը պարսկական ոտնձգու­թյուններից զերծ պահելու հզոր միջոց և քաղաքական ու հոգևոր միասնության ամուր հիմք, 301-ին, աշխարհում առաջինը, այն հռչակել է պետական կրոն: Հրավիրելով հայ ավագանու ժողով՝Գրիգոր Ա Լուսավորչին (302-325/326) կարգել է Հայոց եպիսկոպոսապետ՝ սահմանելով եկեղեցու և հովվապետի թագավոր:

Հեթանոսությանը սատարող Պարսից Շապուհ II Երկարակյացին (309-379) հա­ջողվել է Տրդատ Գ Մեծի դեմ հանել նրանից դժգոհ նախարար­ներին (հեթանոսամետ նախարարները միացել էին պարսկասեր ուժերին) և Հյուսիսային Կովկասի ցեղերին: Սակայն Հայոց արքան նախ հաշվեհարդար է տեսել ապստամբ նախարարների հետ, ապա ճակատամարտել հյուսիսային ցեղերի դեմ և պահպանել Հայաստանի միասնությունն ու քրիստոնեությունը: Հռոմ. կայսրությունից ստանալով օգնական ուժեր՝ Տրդատ Գ Մեծը սահմանային շրջաններում հաղթական մարտեր է մղել նաև պարսկական զորքերի դեմ: Նրան հաջողվել է վերականգնել Մեծ Հայքի թագավորու­թյան սահմանները՝ ստեղծել կենտ­րոնացված հզոր պետություն: Մովսես Խորենացին Տրդատ Գ Մեծին բնորոշել է որպես Հայոց վերջին հզոր թագավորի և քրիստոնեությունը տարա­ծողի:

Առողջագիտություն

Այսօր մենք ծանոթացել ենք առողջագիտություն առարկայի հետ։ Որից հետո բացեցինք նոր բաժին։

ԿՅԱՆՔԻՑ ԹԱՆԿ ԲԱՆԸ

Վայրի աղավնին` կուրծքը վիրավոր`
Ընկել էր մենակ աղբյուրի եզրին,
Ծորում էր շիթ-շիթ արյունը բոսոր.
Մեռնում էր, աչքը` ջրի երազին:

Քնքուշ պարիկը տեսավ դալկահար
Մեռնող աղավնուն և խոսեց այսպես.
-Տո՛ւր ինձ այն, ինչ որ թանկ է քեզ համար,
է՛ն թանկագինը, կյանք տամ իսկույն քեզ:

Մեռնող աղավնին խորհում էր ինքնին.
-Է՛ն թանկագինը` կյանքն է, անպատճառ.
Ախ, ծաղրում է ինձ աղբյուրի ոգին:
-Էհ, լավ, թո՛ղ լինի, տո՛ւր և նորից առ:

Պարիկը ցողեր սրսկեց վերքին,
Աղավնին բացեց աչքերը ոսկի,
Ու թևին տալով ծափեց խնդագին.
-Ե՞րբ կուզես կյանքըս, նազելի ոգի:

-Թևերըդ կուզեմ, կյանքըդ քեզ լինի:
-Թևերը՞ս… ինչպե՞ս, ոհ, երբե՛ք, երբե՛ք.
Առանց թռիչքի կյանքը գին չունի.
Կյանքըս առ,— թռչունն ասաց սրտաբեկ:

-Թռի՛ր, սիրելի՛ս, ազատ ու վայրի,
-Թռի՛ր ու ասա ստրուկ աշխարքին,
Թե ի՛նչն է թանկը կյանքից ավելի…
Ասաց ջրերի լուսեղեն ոգին:

Առակը ասում է նրա մասին, որ կյանքից թանկ բան կա երբ այդ թանկ բանը մարդուց հեռացնում ես նրանից նրա կյանքը դառնում է անիմաստ։

23․02

Հարցերի պատասխանելով գրիր պատում քո սիրած կենդանու մասին։

Գրիր պատւմ <<My favourite animal>> վերնագրով:

• Do you have a favourite animal?
• What interesting things can you tell about your favourite animal?

Նախադասությունները դարձրեք հարցական և ժխտական։

We sing a song.

He plays in the yard.

Children swim in the swimming pool.

The dog barks/հաչալ/։

Тест на правила этикета.(выберите правильный вариант)«Учимся правильно улыбаться»

1. Перед тем как начать разговор, нужно:
топнуть ногой;
сплюнуть;
улыбнуться;
перекреститься.
2. Какая улыбка считается красивой?
злая;
ехидная;
искренняя;
печальная.
3. Когда можно очень громко смеяться над другим человеком?
когда он упал;
когда он спит;
когда он ест;
никогда;
всегда.
4. Какая улыбка подходит каждому человеку?
для каждого улыбка индивидуальна;
добрая;
от сердца;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
5. Что значит «улыбка от души»?
добрая;
искренняя;
счастливая;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
6. Что может вызвать улыбку?
отличная оценка;
хорошая погода;
пение птиц;
все перечисленное;
ничего из перечисленного

.Тест «Едем в общественном транспорте»
1. Как вести себя на остановке?
Спокойно ждать в очереди;
забегать в транспорт без очереди;
ждать транспорт на дороге;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
2. В какие двери нужно заходить, а в какие выходить?
В переднюю выходить, а в заднюю входить;
В заднюю выходить, а в переднюю входить;
Когда в какую захочется;
Все перечисленное;
Ничего из перечисленного.
3. Для кого предназначены первые 5 мест?
для пассажиров с детьми;
для инвалидов;
для беременных женщин;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
4. Кому нужно оплачивать проезд?
Кондуктору;
водителю;
другому пассажиру;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
5. Кому нужно уступать место?
пассажирам особой категории;
инвалидам;
маленьким детям;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
6. Для чего нужны поручни? (բազրիքներ)
чтобы за них держались;
для красоты;
у них нет практического применения;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
7. Что нежелательно делать в общественном транспорте?
жевать жвачку;
грызть семечки;
есть мороженое;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
8. Когда нужно продвигаться к выходу?
За одну остановку до вашей;
за три остановки;
когда подходит кондуктор;
нужно стоять все время у выхода.
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
2. В какие двери нужно заходить, а в какие выходить?
В переднюю выходить, а в заднюю входить;
В заднюю выходить, а в переднюю входить;
Когда в какую захочется;
Все перечисленное;
Ничего из перечисленного.
3. Для кого предназначены первые 5 мест?
для пассажиров с детьми;
для инвалидов;
для беременных женщин;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
4. Кому нужно оплачивать проезд?
Кондуктору;
водителю;
другому пассажиру;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
5. Кому нужно уступать место?
пассажирам особой категории;
инвалидам;
маленьким детям;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
6. Для чего нужны поручни? (բազրիքներ)
чтобы за них держались;
для красоты;
у них нет практического применения;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
7. Что нежелательно делать в общественном транспорте?
жевать жвачку;
грызть семечки;
есть мороженое;
все перечисленное;
ничего из перечисленного.
8. Когда нужно продвигаться к выходу?
За одну остановку до вашей;
за три остановки;
когда подходит кондуктор;
нужно стоять все время у выхода.

Дополнительная работа:
Сочините сказку про невоспитанность (вашим героем может быть и мальчик, и девочка, и любое животное).

Не воспитана Таня

Жила была одна девочка, её звали Таня. Она была очень не воспитана. Когда Таня ела еду, она была очень капризный и не хотела мамину еду и хотела другую. Однажды Таня мама ушла на работу и Таня остался дома адна, и она прагаладалась. Потом она самостоятельно сделала еду и тихо съела. И тогда она поняла как трудно готовит и как вкусно готовила мама.

Սասունցի Դավիթը․ մաս 3-րդ

Հ․ Թումանյան

Քըշեց գառները մեր հովիվ հըսկան,
Ելավ Սասունի սարերն աննըման․
«Է՜յ ջան, սարե՛ր,
Սասման սարե՜ր․․․»
Որ կանչեց, նըրա ձենից ահավոր
Դըղորդ-դըմբդըմբոցն ընկավ սար ու ձոր․
Վայրի գազաններ բըներից փախան,
Քարեքար ընկան, դատարկուն եղան։
Դավիթը ընկավ նըրանց ետևից,
Որին մի սարից, որին մի ձորից—
Աղվես, նապաստակ, գել, եղնիկ բըռնեց,
Հավաքեց, բերավ, գառներին խառնեց,
Իրիկվան քըշեց ողջ Սասմա քաղաք։
Կաղկա՜նձ ու ոռնո՜ց, աղմո՜ւկ, աղաղա՜կ․․․
Քաղքըցիք հանկարծ մին էլ էն տեսան՝
Գալիս են հըրես անհամար գազան.
«Վա՜յ, հարա՜յ, փախե՜ք․․․»
Մեծեր, երեխեք
Սըրտաճաք եղած,
Գործները թողած,
Որը տուն ընկավ, որը ժամ, խանութ,
Ու ամուր փակեց դուռն ու լուսամուտ։
Դավիթը եկավ, կանգնեց մեյդանում․
— Վա՜հ, էս մարդիկը ի՜նչ վաղ են քընում.
Հե՛յ ուլատեր, հե՛յ գառնատեր․
Ելե՛ք, շուտով բացեք դըռներ.
Ով մինն ուներ— տասն եմ բերել,
Ով տասն ուներ— քըսանն արել…
Շուտով ելե՛ք, եկե՜ք, տարե՜ք,
Ձեր գառն ու ուլ գոմերն արեք։
Տեսավ՝ չեն գալի, դուռ չեն բաց անում,
Ինքն էլ մեկնըվեց քաղքի մեյդանում,
Գըլուխը դըրավ մի քարի՝ մընաց,
Ու մուշ-մուշ քընեց մինչև լուսաբաց։
Լուսին իշխաններ ելան միասին,
Գընացին Ձենով Օհանին ասին.
— Տո՛ Ձենով Օհան, տո՛ մահի տարած,
Էս խենթը բերիր, արիր գառնարած,
Ոչ գառն է ջոկում, ոչ գելն ու աղվես,
Գազանով լըցրեց մեր քաղաքն էսպես,
Աստված կըսիրես՝ դի՛ր ուրիշ բանի,
Թե չէ էս խա՛լխին լեղաճաք կանի։

Առաջադրանքներ

1․ Դավթին ի՞նչ գործի դրեց Ձենով Օհանը։
Սասունցի Դավիթը հովիվ էր, գառնարած։

2․ Ի՞նչ կենդանիներ բերեց Դավիթը սարերից։
Վայրի գազաններ, Աղվես, նապաստակ, գել, եղնիկ

3․ Ինչպե՞ս արձագանքեցին մարդիկ Դավթի արարքին։
Վա՜յ, հարա՜յ, փախե՜ք․․․
Մեծեր, երեխեք
Սըրտաճաք եղած,
Գործները թողած,
Որը տուն ընկավ, որը ժամ, խանութ,
Ու ամուր փակեց դուռն ու լուսամուտ։
— Տո՛ Ձենով Օհան, տո՛ մահի տարած,
Էս խենթը բերիր, արիր գառնարած,
Ոչ գառն է ջոկում, ոչ գելն ու աղվես,
Գազանով լըցրեց մեր քաղաքն էսպես,
Աստված կըսիրես՝ դի՛ր ուրիշ բանի,
Թե չէ էս խա՛լխին լեղաճաք կանի։

Շարունակությունը կարդա այստեղ։

Самостоятельная работа

1.Выберите правильный вариант:
Какое  небо? а) синяя; б) синее; в) синий
Какой цветок? а) красный; б) красная; в) красное
Какая ночь? а) чёрный; б) чёрное; в) чёрная
Какой ресторан? а) хороший; б) хорошая; в ) хорошее
Какой дом? а) новый; б) новая; в) новое
Какое платье? а) белая; б) белое; в) белый
Какая мама? а) молодая; б) молодой;  в) молодое
Какая вода? а) голубое; б) голубой; в) голубая
Какой чай? а) чёрное; б) чёрный; в) чёрная
Какая машина? а) хороший; б) хорошая; в) хорошее
Какое яйцо? а) жёлтый; б) жёлтое; в) жёлтая
Какой цвет? а) коричневый; б) коричневая; в) коричневое
Какое вино? а) красная; б) красный; в) красное
Какой день? а) добрый; б) добрая; в) доброе

2.Составьте словосочетания.
Ветер, небо, цветы, трава, подснежник, погода.
Холодный ветер, красивое небо, много цветов, зеленая трава, фиолетовый подснежник, плохая погода.

3.Составьте и запишите предложения из данных слов.
1. Наступить, весна. 2. Дни, теплее, стать. 3. Весенний, солнце, зиму, прогнать. 4. Снег, на полях, растаять. 5. Из дальних, прилететь, перелётный, стран, птицы. 6. Снять, зимнюю, люди, одежду.

1. Наступила весна. 2. Дни стали теплее. 3. Весенняя-ее солнце прогнало зиму. 4. На полях снег растаял. 5. Из дальних стран прилетели перелетные птицы. 6. Люди сняли свои зимние одежды.
Отлично!

22.02

<<Flop>>
part 2

In the afternoon the birds say, “Now we want to go to another lake.” “My good friends, take me with you! I want to go to another lake, too,” says the frog.
“OK,” says one of the birds. “But you must do what we tell you to do. Can you see that stick? Put the stick into your mouth in the middle. I take one end of the stick and Chat takes the other end. But remember! You must not speak!”
“Very well,” says the frog.
So Polly takes one end of the stick. Chat takes the other end, the frog takes the stick in his mouth in the middle and off they go! They go to another lake.
Now look! They are flying! They all like it! Oh, how the frog likes it!

Two boys see the birds. They say, “Hi, birds!” “Pe-pe-pe!” say the birds.
Then one of the boys says, “Oh! Look! What have the birds got?! Isn’t it a clock?”
“Yes, I think it’s a big clock,” says the other boy. “No, I am
not! I am not a clock! I am a frog,” says the frog and falls down.”
Flop! Flop! Flop!

Անծանոթ բառեր
another – մեկ ուրիշ
must – պետք է
tell – պատմել, ասել
stick – փայտիկ
other – ուրիշ
remember – հիշել
in the middle – մեջտեղում
to fly – թռնել
to fall down- ընկնել

Անծանոթ բառերից ընտրիր երեք բառ և կազմիր նախադասություն։
Remember that my things should be in the bag.
I fall down when riding a bicycle.
I must do my homework.

Սասունցի Դավիթը. 2-րդ մաս

Էս դարում Մըսըր անհաղթ ու հզոր
Մըսրա-Մելիքն էր նըստած թագավոր։
Հենց որ իմացավ՝ էլ Մըհեր չըկա,
Վեր կացավ կըռվով Սասունի վըրա։
Ձենով Օհանը ահից սարսափած՝
Թըշնամու առաջն ելավ գըլխաբաց,
Աղաչանք արավ, ընկավ ոտները.
— Դու եղիր, ասավ, մեր գլխի տերը,
Ու քու շըվաքում քանի որ մենք կանք,
Քու ծառան լինենք, քու խարջը միշտ տանք,
Միայն մեր երկիր քարուքանդ չանես
Ու քաղցըր աչքով մեզ մըտիկ անես։
— Չէ՛, ասավ Մելիք, քու ամբողջ ազգով
Անց պիտի կենաս իմ թըրի տակով,
Որ էգուց-էլօր, ինչ էլ որ անեմ,
Ոչ մի սասունցի թուր չառնի իմ դեմ։
Ու գընաց Օհան՝ բոլոր-բովանդակ
Սասունը բերավ, քաշեց թըրի տակ
Մենակ Դավիթը, ինչ արին-չարին,
Մոտ չեկավ դուշման Մելիքի թըրին։
Եկան քաշեցին՝ թե զոռով տանեն,
Թափ տըվավ, մարդկանց գըցեց դես ու դեն,
Փոքրիկ ճըկույթը մի քարի առավ,
Ապառաժ քարից կըրակ դուրս թըռավ։
— Պետք է սպանեմ էս փոքրիկ ծուռին,
Ասավ թագավորն իրեն մեծերին։
— Թագավո՛ր, ասին, դու էսքան հըզոր,
Թըրիդ տակին է ողջ Սասունն էսօր.
Ի՞նչ պետք է անի քեզ մի երեխա,
Թեկուզ իր տեղով հենց կըրակ դառնա։
— Դո՛ւք գիտեք, ասավ Մըսրա թագավոր,
Բայց թե իմ գըլխին փորձանք գա մի օր,
Էս օրը վըկա,
Սըրանից կըգա։

5

Էս որ պատահեց, մեր Դավիթ հըսկան
Մի մանուկ էր դեռ յոթ-ութ տարեկան.
Մանուկ եմ ասում, բայց էնքան ուժեղ,
Որ նըրա համար թե մարդ, թե մըժեղ։
Բայց վա՜յ խեղճ որբին աշխարքի վըրա,
Թեկուզ Առյուծի կորյուն լինի նա։
Ձենով Օհանին ուներ մի չար կին։
Մին-երկու լըռեց, մի օր էլ կարգին
Իրեն մարդու հետ սկըսավ կըռվել.
— Ես մենակ հոգի, հազար ցավի տեր,
Ի՞նչ ես ուրիշի եթիմը բերել,
Նըստեցրել գըլխիս պարապ հացակեր…
Հո՜ղեմ գըլուխը… ես գերի հո չե՞մ՝
Ամենքի քեֆի ետևից թըռչեմ…
Մի կուռ կորցըրո՛ւ, կարգի՛ր մի բանի,
Գընա, իր համար աշխատանք անի…
Ու հետն սկսավ ողբալ ու կոծել,
Իր օրը սըգալ, իր բախտն անիծել,
Թե անբախտ եղավ աշխարքի միջում,
Ոչ մի տեր ունի, ոչ մարդն է խըղճում…
Գընաց Օհանը երեխի ոտի
Մի զույգ ոտնաման բերավ երկաթի,
Երկաթի մի կոռ շալակին դըրած,
Ու արավ Սասմա քաղքի գառնարած։

Առաջադրանքներ

1. Անծանոթ բառերը, բառակապալցությունները բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր։
   գերի-ռազմագերի
   դուշման-թշնամի
   շվաք-ստվեր
   կառ-ծուռ
   
2. Վերնագրի՛ր 4-րդ և 5-րդ հատվածները:
   Մհերն անհետացավ, Սասունցի Դավիթի մասին
   
3. Ի՞նչ կարծիք կազմեցիր Մելիքի մասին. ինչպիսի՞ն էր նա, բնութագրիր:
   Մսրա Մելիքը վատն էր, անհասկացող էր և լավի տեղ էին դրել։

Սասունսի Դավիթի Առաջադրանքները

1. Անծանոթ բառերը, արտահայտությունները բառարանի օգնությամբ բացատրիր:
   Դյութազն – աստվածներից սերվա հսկա
   
2. Դուրս գրիր Մհերին վերաբերող տողերն ու արտահայտությունները:
   Առյուծ Մըհերը, զարմով դյուցազուն,
   Քառասուն տարի իշխում էր Սասուն.
   Իշխում էր ահեղ, ու նըրա օրով
   Հավքն էլ չէր անցնում Սասմա սարերով։
   Սասմա սարերից շա՜տ ու շատ հեռու
   Թնդում էր նրա հռչակն ահարկու,
   Խոսվում էր իր փառքն, արարքն անվեհեր.
   Հազար բերան էր — մի Առյուծ-Մհեր։
   
3. Ինչո՞ւ Մհերը ընդունեց «հուր-հրեղենի» առաջարկը:
   Մենք մահինն ենք միշտ ու մահը մերը,
   Բայց որ աշխարքում ժառանգ ունենանք,
   Մենք էլ նըրանով անմեռ կըմընանք։